Motivasyon Nedir? Motivasyon Teorileri Nelerdir?

İnsanların büyük çoğunluğu motivasyonsuzluktan yakınır. Bir şeyleri yapmak istemiyorlardır. Çoğu güne isteksiz başlar hatta yataktan kalkmada sorun yaşarlar. İzinli günlerinde genelde ne yapacaklarını bilemezler. Motivasyon; yapmak ve yapmamanın farkıdır. Heyecan duygusunun olup olmaması ile alakalıdır.  

Motivasyon, bir insanı belirli hedeflere yönelten içsel bir durumdur. Bir kişinin, yöneticinin, yapabileceği tek şey motivasyon sürecini yönetmektir. Bunu yapabilmek için basit bir formüle uyulması gerekir. Sihirli formül şudur: W = M x E x S. Bu formül içerisinde W, kişinin/kurumun misyonunu ileri taşıyan, işin nitelik ve niceliğidir. M, kişiyi/işçiyi harekete geçiren dürtünün gücüne işaret eder. E, kişinin/işçinin çabaları karşılığında ödül veya ceza beklentisidir. S ise, kişinin/işçinin kendi dürtüsünün tatmin olması için beklediği ödülün değeridir. M, kişinin/işçinin içinde bulunan bir durumdur. E ile S ise, kişinin/işçinin çalışma ortamını nasıl algıladığını temsil eder. W üretilmesi için, kişinin M’ sini tatmin etmek amacıyla E’leri ve S’ leri yönetir (Woodsmall & Woodsmall, 2003).

Motivasyonu iç ve dış olmak üzere 2’ ye ayırabiliriz. İç motivasyonda duygular motivasyonun temelleridir. İç ses de çok önemlidir. Sizi motive edecek bir iç ses, ona ihtiyacınız olduğunda kendinizi uyandırmanın iyi bir yoludur. Dış motivasyon, kişinin kendisi dışında, dışarıdan gelen motivasyondur. Dışarıdan gelen olumlu geribildirimler, özellikle dış referanslı kişiler için çok önemlidir. Ancak iç motivasyon dış motivasyona göre daha kalıcıdır. Dış motivasyon, kişinin kendisini motive edemediği durumlarda daha önemlidir. Diğer durumlarda iç motivasyonun tamamlayıcısı rolündedir.

Motivasyon oluşumunda şartlanma önemlidir. Kişi ne kadar kendini şartlandırırsa o kadar motive olur. Kalıcı sonuçlar ancak motivasyonla ve şartlanma ile sağlanabilir. Şartlandırılan her duygu ve davranış, her resim bilinçaltı tarafından belirli bir zaman sonra otomatik olarak devam ettirilir. Motivasyon istemekle başlar. Eğer istemede başarısızsanız ihtiyaç haline getirin. İhtiyaç çok güçlü bir motivasyon kaynağıdır. Kendinizi her zaman pozitif duygular ve düşüncelerle motive etmelisiniz. Odaklandığınız şeylerin çekici yanlarına yoğunlaşırsanız, parlak resim haline getirebilir ve motivasyonunuzu sağlayabilirsiniz. Motivasyon insana bir dürtü verir. Bu dürtüyü sağlamanın, insanların kendilerini motive etmelerinin sayısız yolu vardır. Ancak; gerçekten istemek, sağlam bir inanç ve zihinsel canlandırma! İşte motivasyonun anahtarları bunlardır. 

Motivasyonu sağlamanın daha pek çok yolu vardır. Ancak, hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın her strateji “beklenti” ye dayanmalıdır. Beklenti, en büyük motivasyon stratejisidir. Beklenti varsa bir hikaye vardır ve hikayelerde hem acı hem de mutluluk vardır. Beklentiler, eyleme geçmek ve geçirtmek için güçlü dürtüler meydana getirir. Beklenti sayesinde dürtünün gerçek olabileceğini düşünen ve buna göre davranan bir insan, eyleme geçmekte tereddüt etmeyecektir. Zaten hedefler bu yüzden konulur. 

Motivasyon açısından havuç ve sopa yaklaşımı en etkili strateji olarak karşımıza çıkmaktadır. İstek duydukları şeylere sahip olmak isteyen insanoğlu, istemediği şeylerden kaçınma eğilimi sergiler. Eylemlerinde ve kararlarında bu yaklaşımı temel alır. Kendisine zevk veren şeyler için mücadele edebilir ancak kendisine acı ve elem verecek şeylerden kaçınmak ister. Yoğunluk ve derinlik motivasyonun gücünü belirler. Bazı kişiler için de zevke yaklaşmak cok motive edici değildir. Onlar sadece “sopa” dan anlar. Burada “sopa” dayak anlamında değildir. Kişi; ceza, kaçınma, tehdit anladığında, canı yanacağını anladığında motive olur. Kaybetme korkusu, kazanma korkusundan daha baskın çıkar. Kimin motivasyonun havuç, kimin sopa olduğunu bulmalısınız. Çünkü tersi durumunda motive olmazlar. Dünyadaki her insanın motivasyon eşiği farklıdır. Genel olarak havuç-sopa yaklaşımı, kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Havuç ve sopanın büyüklüğü, yoğunluğu, süresi gibi pek çok etmen bu süreçte rol oynar. Bazı durumlarda her ikisinin de beraber kullanılması gerekebilir veya bunlar arasında zamanla geçişkenlik sağlanabilir.

Erkeklerin çoğunun en büyük ateşleyici motivasyonu, bir kadını memnun etme arzusudur. Mesela neden her sene araba modelleri yenilenir? Çünkü hiçbir erkek son model olmayan bir arabayı kullanmak istemez. Kadınlar için de benzer bir durumdan bahsedebiliriz. Modanın takip edilmesi ve moda için harcanan onlarca para! Sadece doğru motivasyonu bulmak gerekir. Gerisi kendiliğinden gelecektir. 

Motivasyon ve stratejileri de öğrenilebilir. Yine NLP’ nin temeli olan modelleme ilkesi burada da işimize yarıyor. Ayrıca “her zaman başka yollar da vardır” sonucu da, bizi esneklik ilkesine götürüyor. Motivasyon için her zaman farklı ve çeşitli yollar vardır. Bunları araştırmak, bilmek ve uygulamak gerekir. Motivasyon stratejilerini uygularken zamanı da hesaba katmalısınız. Çünkü, bazı motivasyon stratejileri hızlı enerji tüketimi ve hızlı sonuç odaklı iken, bazı motivasyon stratejileri zevk ve keyif içerir. Söz konusu stratejiler, zamandan bağımsız olmakla birlikte kişiye heyecan verir. Motivasyon stratejileri, sizin kendi kendinize koçluğa başlamanız için önemli adımlardır. Kendi kendinize harekete geçmenizi sağlar ve size enerji verir. 

Motivasyonun da aynı dikkat gibi bir sınırı vardır. Bazen motivasyonumuz azalır bazen de tavan yapar. Burada bizim görevimiz dengedir. Sürekli yüksek motivasyonda kalmak da yorucudur mesela!  

Motivasyon Alıştırması:

Motivasyonunuzun kaynağı nedir? Kendinizi nasıl motive ediyorsunuz? Nasıl motive edebilirsiniz? Bu soruları düşünmeye başlayabilirsiniz. Bu soruların sonucunda kendi motivasyon anahtarlarınızı bulmanızı istiyorum. Gerekirse derinlere inin ve iyice araştırın. Detaylar size anahtarı verecektir. Kendi kendinizi motive edebiliyor musunuz? İnsanlar her zaman kendilerini nasıl motive edeceklerini keşfetmeli ve buna göre hareket etmelidir. Eğer motivasyonunuzu keşfederken sorun yaşarsanız karar stratejilerini ve doğru karar vermeyi öğrenmelisiniz.