473
Bazen fiyatlar haddinden fazla şişer. Ve olağanüstü koşullar ortaya çıkar. Bu olağanüstü durumlar sonucunda hisse senedi fiyatları veya varlık fiyatları -tabiri caizse- tavan yapar.
Olağan dışı durumlar konusunda haberler ve hayaller halka ulaşır. Toplumun her kesimi geniş ölçüde konuşur ve size hisse senedi söylemeye başlar. Hatta kendi uydurdukları hikayelere bile sonunda kendileri inanırlar.
Ve kalabalıklar toplu çılgınlığa neden olmaya başlar. Çoğu insan duygularını da işin içine katarak yükselişin devam edeceğini düşünür. Ve aldıkça alırlar. Hatta borç alarak yatırıma devam ederler. Anormal fiyatlara gelen varlık satın alınmaya devam eder. İşte ortaya çıkan bu duruma "ekonomik balon " denir. Fiyatlar balon oluşuncaya kadar yükselir. Ta ki, bir gün fiyatlar sürdürülemeyecek kadar yükselir ve güven kırılarak piyasa çöker.
Aslında ekonomik balonlar da gerçek balonlar gibidir. Ne kadar çok şişerse o kadar patlaması yakın olur. Tarihte pek çok örneği olmasına karşın ekonomik balonlar tarih sahnesinde her zaman farklı endüstrilerde de olsa tekrarlanmıştır.
1630'lu yılların en büyük balonu ve hatta tarihin en meşhur ekonomik balonu: "Lale Çılgınlığı". Amsterdam Menkul kıymetler borsasında bile laleler pazarlanmıştır. Her balon döneminde olduğu gibi "Lale Çılgınlığı" döneminde de hızlı zengin olanlar olmuştu. Tabi ki de bu rüya uzun sürmedi. Piyasaya güven azaldı ve piyasa çöktü.
21. Yüzyıl Balonları:
2000 yılının Mart ayı: DOTCOM balonu.
Yatırımcılar dünyanın internet siteleri sayesinde sonsuza kadar değişeceğine inandılar. Bu internet siteleri milyarlarca dolarlık yatırımlar çekti. Ve şehir efsanesi oldular. Oysa en önemlisi, bu şirketlerin ticari geçmişleri yeteri kadar olmamasıydı. Ancak yatırımcılar sadece fiyat odaklı olduklarından fiyatları sürekli şişirdiler. Ve sonunda DOTCOM hisseleri adeta çakıldı. 2000 yılı Mart ayında başlayan düşüş 2002 Ekim aylarına kadar sürdü. Ve hisseler yaklaşık 7 trilyon dolar (!) değer kaybetti.
2015 yılı Mayıs ...
DJ Industrıal (ABD Borsası) : Tarihi zirve ve 15 Mayıs kapanış itibari ile: 18.272 puan! 2009 Mart ayından beri sürekli yükseliyor.
SSEC Shangai Composite (Çin Borsası) : 2007 yıllarında 6000 'li seviyelerden 2008 krizi ile birlikte 1700'lü seviyelere kadar düştü. Ve şu anda Temmuz 2014 te başlayan yükseliş - 2000'li seviyelerden- endeksi 4366 puana kadar yükseltti. Aylarca süren bir yükseliş. Uzun süren bir ayı piyasasından sonra!!
DAX (Almanya Borsası) : Daha bir kaç hafta önce 12.226 seviyelerini görerek tarihi zirve yaptı. Şu anda da zirve yakınlarında..
FED faiz artırırsa ne olur? Bu seviyeler balon seviyeleri mi? Daha fazla yükselir mi? Düşmeye başlarsa nerede dururlar? Bu piyasalardan çıkan para nereye gider? Vs... Vs...
Siz yine de bu seviyelerden hisse senedi alanları uyandırmayın! Aman duymasınlar, haberleri olmasın...